Alsnog hieperdepiep voor David!

Het was een beetje onopgemerkt voorbij gegaan, maar net als het golfplaten busje van Citroën en Johan Cruijff heeft David Bowie dit jaar de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. 8 januari was dat (voor de popkwis: ook de geboortedag van Elvis Aaron P.).

Bowie’s verjaardag is minder breed uitgemeten dan bijvoorbeeld het zgn. Jubileum van de Rolling Stones. Dat is niet zo gek, want we hebben al enige tijd weinig van David gehoord. Op wat nieuws over bezoeken aan modeshows of vernissages na, is het stiller dan ooit rond Bowie. Zo stil dat je je afvraagt of de dunne witte hertog na zijn hartaanval in 2003 inderdaad met stille trom met pensioen gegaan is.

Een van de laatste optredens van David Bowie uit 2005, twee jaar na zijn hartaanval. Schrik niet: verband en opgetekend blauw oog zijn omdat het een benefietoptreden is voor de slachtoffers van Katrina. De hoogwaterbroek evenzo, hoop ik.

Starman

Een verjaardag is natuurlijk reden genoeg om hiero eens even stil te staan bij leven en werk van de man. Maar de echte aanleiding is dat ik tijdens mijn vakantie tegen een exemplaar van Starman van Paul Trynka uit 2011 aanliep. Naar eigen zeggen (door Trynka dus) de definitieve Bowiebio. “Dat zullen we nog wel eens zien!” is dan mijn standaardreactie. Maar na lezing heb ik het idee dat alles er inderdaad in staat.

Ik geef meteen maar toe dat ik geen hardcore Bowiekenner ben en een liefhebber van slechts een deel van zijn werk. Maar de man is natuurlijk een fenomeen van heb-ik-jou-daar waar je u tegen zegt en zijn leven biedt sappigheid genoeg voor lekker vakantieleesvoer.

Scary Monsters

Trynka stelde me niet teleur. Hij geeft een gedegen chronologisch overzicht van Bowie’s leven, waarbij hij zorgvuldig al te platgetreden paden vermijdt. Zo ontbreekt vrijwel geheel de modder die Angie Bowie begon te gooien toen haar zwijgplicht na haar horrorscheiding van Bowie (in 1980) was verjaard. Angie’s boek over haar leven met Bowie (uit 1993) bestaat voor het leeuwendeel uit een beschrijving van Bowie’s “donkere periode” midden jaren 70 in LA. Een periode die gekenmerkt werd door cocaïne, paranoia, occultisme en een ongezonde interesse in het Nazisme. En twee fijne platen natuurlijk.

Reichskanzler Bowie laat zich toejuichen

Ik weet dat niet omdat ik haar boek heb gelezen, maar omdat ik me een artikel uit Oor van destijds herinner (met tekening van Peter Pontiac) over de verrijzenis van B.L. Zebub uit het zwembad in de kelder onder Bowie’s huis nadat David daartoe bepaalde toverspreuken uit bepaalde toverboeken had uitgesproken. Niks daarover bij Trynka. Hij beschrijft de periode als een soort zelfgekozen cocaïnepsychose die David nodig had om tot zijn volgende gedaanteverwisseling te komen.

Cocaïnepsychose in beeld: verplicht studiemateriaal voor medewerkers van de Jellinekkliniek.

Ch-ch-ch-changes

Want verandering is natuurlijk de kern van het verhaal van Bowie. Hij is de man die het zichzelf steeds opnieuw uitvinden heeft uitgevonden. Hij heeft er zelfs een liedje over gemaakt. Door al dat gekameleon kregen verschillende generaties jongeren hun eigen Bowie. De bloemenkinderen kregen Hippiebowie (wiens roem niet buiten de grenzen van Londen reikte).

Hippiebowie in duet met een lachende dwerg (1967), gelukkig zonder bewegende beelden.

De verloren generatie kreeg zowel Glambowie (de bekendste), Cokebowie als Doembowie a.k.a. Berlijnbowie (al een aantal jaar de meest invloedrijke). Mijn generatie moest het in de jaren 80 helaas doen met Stadionbowie. Daarbij wil ik dan wel aantekenen dat ik Let’s Dance, met Chic’s Nile Rodgers achter de knoppen en Stevie Ray Vaughan op gitaar, hoog in de top 3 van beste Bowieplaten heb staan. Na Stadionbowie volgde nog Midlifebowie (a.k.a Tin Machine) en Fashionbowie. En dan vergeet ik er nog een paar, waaronder Artyfartybowie.

Artyfartybowie doet Brecht toneelspelen op de BBC. Helaas keek niemand.

Alle Bowies blijken bij elkaar in één huis te wonen!

Trynka begint zijn boek met de stelling dat Bowie altijd zelf de controle had over zijn gedaanteverwisselingen. Als het niet actief was, dan wel passief – door de juiste mensen om zich heen te verzamelen. Trynka’s bewijsvoering daarvoor is niet overtuigend. Vooral in Bowie’s beginjaren, die drie platen oplevert waar je vrijwel niemand meer over hoort, ontbrak het hem niet aan ambitie en charisma, maar reeg hij mislukking aan mislukking. Pas toen Angie zich met “het plaatje” ging bemoeien en Mick Ronson de muziek ging maken, kwam de boel op gang. Daarna had Bowie onder andere Iggy Pop, Loe Reet, John Lennon, Chistopher Isherwood, een foute manager en dus een hele hoop van de drugs nodig om zijn richting te bepalen. Maar niets wijst erop dat hij daarbij het roer stevig in handen had.

De ambitieuze “Davey” Bowie (Jones) als 17-jarige voor het eerst op de televee. Niet met muziek, maar in een soort Monty-Pythonsketch avant la lettre.

Loving The Alien

Desalniettemin is Starman een intrigerende samenvatting van een intrigerend leven. Bowie komt erin naar voren als een aimabele, sociale en erudiete “lad”, die AFTh’s “leven in de breedte” tot kunst verheven heeft. Dat zeg ik niet alleen, maar dat zegt bijna iedereen die met de man heeft samengewerkt (behalve dan van dat leven in de breedte).

Saai verhaal dan, hoor ik je denken. Mis! Trynka’s bio bevat genoeg smeuïge sex-, drugs- en rock-n’-rollclichés om de echte muziekliefhebber tevreden te stellen. Maar belangrijker: Trynka schetst het beeld van een soort superman. Een ster met bijna bovenmenselijke ambitie, stamina en inspiratie. Zozeer dat je je afvraagt of het toeval is dat Bowie in zijn liedjes zo vaak refereert aan het buitenaardse.

Nicolas Roeg castte Bowie op basis van de docu Cracked Actor (zie hierboven) voor de rol van alien in The Man Who Fell To Earth,. Hij deed dat omdat hij onder de indruk was van het buitenaardse aura dat rond hem hing. Vooral in de scènes waarin Bowie zich achterin in zijn limo laat interviewen, terwijl hij door archetypisch Californisch landschap rijdt. Bowie lijkt daarin totaal geïsoleerd en losgezongen van de wereld. Roeg had de indruk dat hij niet zozeer naar een man zat te kijken die een alien speelde, maar naar een alien die een man speelde. Wie weet was hij dichter bij de waarheid dan wij beseffen…