Gestenigd? Het veel te korte leven van Michael Smith

Als door een speling van het lot kreeg ik onlangs zomaar een LP van niemand minder dan Michael Smith in mijn schoot geworpen. Door de werking des tijds was ik die plaat uit 1983 eigenlijk helemaal vergeten. Maar er bleek weinig voor nodig om het enthousiasme van destijds weer hevig te doen opfikken. Het is de enige plaat van deze ‘dub-poet,’ een intrigerend document… En dan te bedenken dat hij op 28-jarige leeftijd door ‘steniging’ om het leven kwam…moeilijk te geloven.

‘Mi C-yaan believe it” heet de plaat. Fonetisch patois-Engels natuurlijk, vrij vertaald “Ik kan het niet geloven”. Uitgebracht op Island Records. Opgenomen in London, geproduceerd door Linton Kwesi Johnson en Dennis ‘Blackbeard’ Bovell (die ook bas speelt). Meest opvallende tracks: het titelnummer ‘Mi C-yaan believe it” en het dik zes minuten durende ‘Roots.’ Heavy reggae sounds, donkere dub poetry, doorleefd gebracht op classy riddims, met een geheel eigen twist… Gewaagd, radicaal, rebels, zelden gehoord, een ervaring op zich!

Zonder LKJ geen MS

In meerdere opzichten doet de plaat denken aan het werk van Linton Kwesi Johnson. Is ook niet zo verwonderlijk want behalve producer, labelgenoot en fellow-Jamaican was LKJ ook nog eens als een geestelijk vader voor Michael Smith. Al in de late jaren ’70 had LKJ naam gemaakt met twee klassieke albums Forces of Victory en Bass Culture. Op toernee door Jamaica ontmoette hij Michael Smith, die op dat moment een paar obscure 45s uithad. De twee raakten bevriend en LKJ wist een contract voor hem te versieren bij Island Records. Volgens LKJ had Island-baas Chris Blackwell aanvankelijk totaal geen trek in nóg een dub-poet op zijn label. Maar LKJ wist hem te overtuigen, kreeg toestemming voor opnames, haalde MS naar Londen/Brixton en betrok Dennis Bovell erbij voor de produktie.

Gedenken we even Island Records, het mainstream indie-label dat in jaren ’70 zo hoog in aanzien stond. Al in 1959 opgericht door de toen 22-jarige Brit Chris Blackwell. Stammend uit een kolonialengeslacht en wonend in de (toen nog Britse kolonie) Jamaica was hij op jonge leeftijd geboeid geraakt door de zomerse klanken van de volksmuziek aldaar. Dankzij zijn negotie bereikten genres als (achtereenvolgens) ska, rocksteady en reggae wereldwijde erkenning en populariteit . .. Niet alleen met Bob Marley, maar ook Johnny Clarke, Bunny Wailer, Dillinger, Melodians, Inner Circle, Black Uhuru, Toots & The Maytals en oh curiositeit:….Grace Jones (met superieure begeleiding van Sly & Robbie) op haar puike poppy reggaeplaat ‘Nightclubbing.’

Tegenwoordig actief in de rum-business

Overigens, de term ‘dub-poet’ werd ooit bedacht door de Jamaicaanse ghetto-dichter Oku Onuora die een soort van manifest afscheidde waarin hij dieper inging op de gewenste rol van de dichter in de hedendaagse maatschappij: ‘I am no poet / no poet / I am just a voice / I echo the people’s / thoughts / laughter / cry / sigh / I am no poet / no poet / I am just a voice!’

Terug naar ‘Mi C-yaan believe it.” Deze plaat kreeg fraaie recensies, enig kritiekpuntje was dat men de tijdsduur van een half uur wat aan de krappe kant vond voor een debuutplaat. Na de release trok Michael Smith vervolgens als voorprogramma van Black Uhuru en Gregory Isaacs door Europa. Hij schijnt toen ook in Amsterdam opgetreden te hebben maar ik kan maar niet achterhalen wanneer en waar. Iemand die het weet?

Een tijdelijke terugkeer naar Jamacia werd Michael Smith fataal. De feiten zijn dat hij op 17 augustus 1983 in een voorstadje van Kingston langs het lokale kantoor liep van de Jamaica Labour Party, de partij die destijds aan de macht was. Als zelfbenoemd anarchist en rastafarian zou hij eerder de Minister van Cultuur bespot hebben. Dat werd hem kwalijk genomen, het mondde uit in een relletje met drie mannen, waarbij hij vermoord werd.

Hoewel een aanlokkelijke theorie is ‘steniging’ nooit bewezen, al werd hij wel geraakt door een steen tegen zijn hoofd. Maar is dat hetzelfde als steniging? Feit is wel dat Michael’s radicale politieke standpunten hem duur zijn komen te staan. Maar of men heeft willen afrekenen met een politiek tegenstander? Mogelijk dat commerciële motieven (stimulering platenverkoop) ertoe bijgedragen hebben dat de geruchten hierover (politieke moord!) bewust aangewakkerd werden. Maar ook dat is allerminst met zekerheid te stellen. Zijn vermeende moordenaars werden destijds wel aangehouden maar men kon er geen ‘case’ van maken. Uiteindelijk werden ze weer net zo makkelijk vrijgelaten als ze waren opgepakt

Afijn, wat resteert is een vergeten classic die volledig ten onrechte nauwelijks verkrijgbaar is. Hoe kijkt LKJ terug op de enige LP die Michael Smith ooit maakte? ‘I think it’s a great album, it’s a shame Island didn’t do anything with it. They were so bloody stupid that the guy died and they just let the record die with him. It would still be selling now. People are always phoning up my office or sending us emails asking how they can get hold of it. It was really very stupid not to see that they were onto something that could make money.’

Op YouTube is in drie delen een docu over Michael Smith te vinden.

Postuum verschenen dichtbundeltje