Is the punkfunk back from weggeweest?
Call me a freak, maar als het om de geschiedenis van de popmuziek gaat ben ik altijd gespitst op ‘BK-momentjes.’ Ja sorry folks, vergeef me, dit is puur persoonsgebonden vakjargon, ik bedoel daar niks meer dan ‘Belangrijke Kantel-momentjes mee. De popwereld zit er vol mee. Hier op de Zaag hebben we ze met regelmaat benoemd. Het moment dat The Ramones voor het eerst in Nederland op tournee waren bijvoorbeeld, sindsdien is het poppubliek altijd blijven staan bij optredens, terwijl het volk voordien steevast op de grond bleef zitten. Of het moment dat die negerjongen in Altamont van een meute Hell’s Angels een biljartkeu in zijn nek kreeg. Sindsdien worden popfestivals verpest worden door professionele security guys, precies zoals de hippies dat een paar jaar daarvoor niet beoogd hadden…. Of, ook al in de sixties, het moment dat George Martin uit pure radeloosheid willekeurige tape-loops aaneen niette en met ‘Tomorrow Never Knows’ het allereerste psychedelische nummer ooit creëerde…
Vandaag wil ik even met je stilstaan bij twee andere BK-momentjes, aangaande het onderwerp funk. Wie funk zegt, zegt James Brown natuurlijk en dat is precies waar ik wezen wil. In de jaren ’60 stond James Brown bij onze voorouders bekend als ‘the hardest working man in show business, ‘ en dat zal best wel ergens op gebaseerd zijn. Maakte James Brown in zijn beginjaren vooral spectaculair uitgevoerde doch verder vrij traditioneel klinkende rhythm and blues en soul-muziek, daar kwam verandering in toen hij – hardwerkend als altijd- de moderne funk uitvond.
Outta Sight is uit 1964 en staat wel bekend als James Brown’s allereerste funkplaatje.
Het is maar hoe je het wil beschouwen, maar het funkritme heeft ontegenzeggelijk een lange voorgeschiedenis die misschien wel teruggaat tot in de binnenlanden van donker Afrika. Vanwege de slavernij (dankzij de slavernij, zou Jules Deelder zeggen) kreeg het het vaste voet aan wal in de Nieuwe Wereld, met name in het Noordelijk deel daarvan, in de USA om precies te zijn. Via oorden met een grote black community zoals New Orleans greep het om zich heen, zo zeggen de schoolboeken. Op dit blogje is er echter geen plek om uitgebreid stil te staan bij het verloop der dingen dus all aboard? Stappen we gemakshalve in op de funktrain zoals die halverwege de jaren 60 het perron verliet. In James Brown’s handen werd de muziek simpel gezegd voorzien van een ander ritme, waarbij de nadruk zoetjesaan verschoof van de upbeat naar de downbeat. James Brown had de gewoonte om zijn band te bevelen, en als hij “on the one!,” riep dan begrpen zijn bandledn onmiddellijk dat het accent verlegd moest worden, van het traditionele ‘een-twee-drie-vier’ naar de ‘één-twee-drie-vier’ downbeat.
Mooi staaltje New Orleans funk van The Meters waarbij de ‘talking drums’ als het ware de vocalen overnemen. Een YouTube comment: they funky as dirty gym socks sittin in the bottom of the clothes hamper for two weeks.
James Brown in zijn early 70s heavy funk periode. Tot zover wist hij het genre te brengen.
Een tweede belangrijk kantelmoment voltrok zich dik 10 jaar later in New York City. De zwarte funk en soul waren toen al richting discomuziek geëvalueerd en disco was vervolgens een doodlopende weg gebleken. Talloze voormalige soul- en funkartiesten hadden in dit genre hun heil gezocht. Zelfs de hele grote jongens (Al Green, Smokey Robinson) waren erin getrapt en hadden in dat tijdsbestek afschuwelijke slechte discoplaatjes afgescheiden. In feite groeven zij hiermee hun eigen graf, met het heengaan van de disco werden ook zij artistiek dood verklaard en resteerde hen nog slechts een carrière op North Sea jazz-nivo, het laagste van het laagste natuurlijk. Maar nu komt het, terwijl soul en disco inmiddels al 40 jaar zo dood als een pier zijn, stond in de no wave dagen een bijzonder figuur op die nog wel brood zag in dit funkgenre: James White noemde hij zichzelf. Zijn naam klinkt niet alleen als een gewitwaste evenknie van James Brown, dat is hij ook! James Chance was onbetwist de eerste die het gif van de punk vermengde met de swing van de funk. De funkvernieuwingen kwamen vanaf toen in blanke handen te liggen (over Prince lul ik hier even niet). James White verdient daarmee de Kettingzaag Pluim van de Week, je kan wel zeggen: met James White werd de punkfunk geboren!
James White, the Godfather komt dit voorjaar naar Nederland, op 19 maart is er een eenmalig, bij voorbaat historisch beladen concert in Db’s Utrecht!
Aan de ouwe funk voegde James White nieuwe elementen toe (de punk attitude, het arty gehalte, de grotestadsparanoia) of liet bestaande elementen juist achterwege (het dans-of-ik-schiet-gehalte, sex als belangrijkste thema). Wat bleef waren de staccato blazers, de kortzakelijke gitaarinterpuncties die opzichtig contrasteren met het loom schurende schuddebil-baswerk, de ijselijke van James Brown geleende krijsen en de crazy dansmoves, vanzelfsprekend door hem op geheel eigen wijze ingevuld. Dit ene nummer Contort Yourself zou typisch zo’n nummer blijken dat er eigenhandig voor verantwoordelijk is dat er een volledig nieuw genre uit voortkwam. Die punkpunk is daarmee dus ook een mooie New Yorkse uitvinding, denk Liquid Liquid, ESG, Bush Tetras en zo voorts.
Zoals zo vaak in de popmuziek, werd het genre vervolgens de speelbal van een boeiend intercontinentaal pingpongspel waarbij het onmiddellijke antwoord uit de UK kwam. Dit keer waren het een stel kunststudenten uit Leeds die zich erop stortten. Het ware de jaren 70, dus punk en rebellie waren de zaken die ertoe deden. Deze twee elementen stopte de Gang of Four dan ook naar wellust in hun funk, zoals een goed slager zoveel mogelijk bedorven slachtafval in zijn rookworsten verwerkt. Gang of Four kwam met ‘perverted disco,’ ook wel bekend als ‘agit-funk’ , oftwel hoekige danspunk, waarbij alle instrumenten in dienst van het ritme stonden & de stiltes tussen de noten voor net zoveel swing zorgden als die noten zelf! In hun slipstriem namen Gang of Four weer andere Leeds-bandjes als Mekons en Delta 5 met zich mee (de Mekong Delta was de oerband waar deze laatste twee uit voortsproten), terwijl in andere Britse steden zich soortgelijke muzikale ontwikkelingen voordeden (denk The Popgroup, Pigbag, Rig, Rag & Panic, Au Pairs). De naam Gang of Four hadden ze uit China, want de Bende van Vier was toen net volop in het nieuws, een groep neo-Marxisten die de macht van Mao probeerden over te nemen…
Gang of Four bij The Old Grey Whistle Test. Het is hun vierde single maar pas hun eerste optreden voor de BBC-camera’s. Reden waarom het er daaraan voorafgaand niet van kwam: GOF weigerde pertinent om te playbacken!
Damn, daarna en sindsdien vloog het heck helemaal van de dam. Massa’s funk-geinspireerde bands funkten als fungussen uit de humuslaag, allemaal zo dansbaar als de neten. Ik noem er hier een zootje: LCD Soundsystem, Red Hot Chili Peppers, Pylon, Radio 4, The Rapture, Franz Ferdinand, Higsons, 23 Skidoo, Medium Medium, Talking Heads, A Certain Ratio, Tom Tom Club, Le Tigre, Beyonce, P-funk, Daft Punk, N.E.R.D, Fishbone, Bell Rays, Marc Ronson…. Allemaal onweerstaanbaar dansbare uptown funk.
Back to the present. Komen we met de funktrain aan in onze tijd, toet toeoeoett! Ik zeg je, het lijkt wel of we aan de vooravond staan van alweer een nieuwe golf funkpunk. Wat zeg ik, wellicht zijn we thans getuige van een nieuw Belangrijk Kantelmoment. Toevallig of niet, een aantal van deze neo-funk bands zullen de komende maanden in ons landje te zien zijn.
Om maar eens met DUDS te beginnen, de verwachtingen voor de muzikale verrichtingen van deze Mancunians zijn hooggespannen. Vorig jaar debuteerden ze met een hele toffe LP op Castle Face, daarmee waren zij tevens de eerste en enige Engelse band op dat Cali-label. Ook maakten ze de nodige indruk toen we ze vervolgens in Worm aan het werk zagen. Daar punkfunkten ze erop los, het was dwarsige doch opgewekt klinkende funk dat de koebel sloeg daaro. Met zeven man (2 x gitaar, 1 x gitaar/zang, 2 x drum, 2 x trompet/percussie) wisten ze er een aanstekelijke happening van te maken, waarbij met name bassist en drummers gedreven voor de dag kwamen en voor een vette groove zorgdroegen. Er is nu net een tweede album (alleen op cassette?) uit, Immediate geheten, nu niet meer op Castle face, nu volledig DIY, en belangrijker nog: het klinkt nu nog radicaler! Voor speeldata zie onderaan dit stukkie.
DUDS in Worm, 2017
Ook BODEGA komt wederom onze kant op. Een arty NYC-band waarin voor de verandering de (drie) chicks het voor de verandering voor het zeggen hebben, en waarbij de (twee) heren voor de rock n roll-gitaren zorgen. Zelf genoot ik eerder dit jaar het voorrecht om de beide keren dat Bodega Nederland aandeed (London Calling in mei, Valkhof in juli) mee te mogen maken. De luttele tijd die tussen beide optredens lag liet een band horen die volop in ontwikkeling is en waarbij de dansbaarheid steeds centraler gesteld lijkt te worden. Je moet ook weten, het zijn vriendjes van indie-helden en Brooklynbuurtgenoten Parquet Courts (PC’s Austin Brown prodjoeste hun debuut –LP Endless Scroll) en op Valkhof traden ze allebei op. Daarbij ontstond onbedoeld even de indruk van een waar koningsdrama want in al haar funky enthousiasme leek Bodega bezig om Parquet Courts, die vooral onderling aan het ruziemaken waren, van de troon te stoten, ook al eindigden ze op een gegeven moment gezamenlijk swingend op het podium (tijdens het PC-nummer ‘Wide Awake’). De tijd zal leren hoe dit zich gaat ontknopen. Voor speeldata zie onderaan dit stukkie.
Een paar weken terug, tijdens de Le Guess Who raakten we tamelijk overdonderd door een optreden van CRACK CLOUD, een tamelijk radicaal ogend Canadees multi-etnisch, multimedia collectief. Hun belangrijkste muzikale wapen lijkt te bestaan uit gemene funky licks waarbij ze het experiment niet uit de weg gaan, ook al maakte een vertrouwde James Brown-saxofoon gewoon deel uit van het geluid. Crack Cloud zullen we volgend jaar ongetwijfeld terugzien op de vaderlandse podium maar vooralsnog is daarover nog niets bekend.
Wat wel binnenkort langskomt is een off-shoot van Crack Cloud, want twee leden ervan vinden we terug in het bandje NOV3L. We mogen aannemen dat dit ultrajong ogend zootje ook uit Calgary, Canada afkomstig is. Verder valt er nog niet veel over te vertellen, ze zijn nog zo onbekend als de pest. Alles wat er tot nu toe van hen uit is is een 7 inch single en daarop valt vooral de invloed van Gang of Four op, je moet zelluf maar eens op Spotify inpluggen en luisteren naar hun Will to Power/Suspicion. Voor speeldata zie onderaan dit stukkie.
Crack Cloud in dB’s, onlangs tijdens le Guess Who
James Chance gespot tijdens zijn voorlaatste concert in NL, in 2013 in OCCII, Amsterdam
DUDS- 1 december Paard Den Haag (19.30 uur)
DUDS 1 dec Country Club Breda (23.30 uur)
DUDS 2 december – Het Kapitaal, Utrecht
DUDS 3 december Vera, kelderbar
NOV3L – 10 februari , Brouwerij Kromme Haring Utrecht
Bodega – 25 februari – Rotown
Bodega – 26 Februari – Bitterzoet
James Chance & The Contortions – 19 Maart, dB’s
Crack Cloud – ???????
Comments
Related Posts
Amerikanen die in het Nederlands zingen →
Spinvis stort zich op de Utrecht Punks →
De spanning van je af dansen met Crack Cloud →
