Manchester hoezee!, dankzij Gordon the Moron

Wat fluisterden we destijds ook alweer tegen elkaar, terwijl we er nog een plaatje van Joy Division opgooiden? Martin Hennett, die kennet! Ja, want Martin Hanett was een geheimpje dat je alleen deelde met je beste vrienden. Opererend vanuit Manchester revolutioneerde deze legendarische producer in zijn eentje het popgeluid. Als geen ander verstond hij de kunst om muziek als het ware om stiltes heen te beeldhouwen, liefst gedrenkt in een bakvol pre-digitale galm. Jazeker, een alchemist was het, een geluidstovenaar: the sound of a generation!

Als een soort sonische Banksi van zijn tijd hing er veel geheimzinnigheid rond zijn persona. Alom aanwezig en toch een enigma, slechts sporadisch kwam hij uit zijn holletje. Aldus bleef hij een mysterie, ook na zijn zelfverkozen dood in 1991. Thans maakt hij onmiskenbaar deel uit van de legende die Factory Records heet, ga zelf maar eens kijken naar ‘Control’ of ‘24 Hour Party People’ bijvoorbeeld.

Boven: een willekeurige greep Rabid records, geproduceerd door Martin Zero
Onder: drie debuutsingles, ook al geprodjoest door Martin Hannett: Buzzcocks, Joy Division (okay, dit is hun 2^e single) en U2

Maar hola, voordat Hannett met de Factory-sound opgeld deed was er reeds een ander platenlabel actief in Manchester waar hij zijn naam aan verbonden had. Rabid Records was de naam ervan. Destijds verscheen daarop slechts een handjevol plaatjes van lokale acts, maar de betekenis ervan moge niet onderschat worden. Martin Zero, zoals hij zichzelf toen noemde, was de huisproducer. Bij Rabid leerde hij de kneepjes van het vak zoals dat zo mooi heet. Dankzij Hannett en Rabid raakte Manchester united, een nieuwe generatie popmuzikanten zou met veel elan oprijzen…. Wie zoekt naar de oorsprong van de latere Manchester-beweging moet hier wezen. Ook op een andere manier was Rabid bijzonder: het label poogde eenmaal getekende acts zo spoedig mogelijk door te sluizen naar de big labels. Hetgeen in drie gevallen nog lukte ook: Slaughter and the Dogs werd opgepikt door Decca, John Cooper Clarke door CBS en Jilted John door EMI.

Wie zeg je, Jilted John?

Ja, Jilted John zeg ik. Echte naam Graham Fellows, aangenaam om kennis te maken. Uit die grimmige punktijden spatte Jilted John zeer a-typisch voort, Zijn gelijknamige debuutliedje ‘Jilted John’ uit 1978 was uitermate aanstekelijk en onbezorgd, ja hilarisch zelfs. Muzikaal was het punky pop, met een mooie scheurgitaar en een simpele begeleiding als basismateriaal. De tekst was heerlijk melodramatisch en over-the-top. Over John-de-ik-persoon die de bons krijgt (‘jilted’ dus) van Julie omdat er een ander in het spel is, ene Gordon… En John is het daar absoluut niet mee eens: ‘I was so upset that I cried all the way to the chip shop / when I came out there was Gordon standing at the bus stop / And guess who was with him? / yeah, Julie, and they were both laughing at me.‘ Op het eind van het liedje is hij die twee spuugzat en gaat hij uit pure jaloezie wild om zich heen schelden (‘he’s a puff, she’s a bitch’). Engeland had er een antiheld bij.

Artwork van het oorspronkelijke plaatje op Rabid Records. EMI draaide later de A- en B-kant om en ook de hoesfoto’s werden gewisseld.

De hoesfoto’s sloten perfect bij het liedje aan. We zien John bij de bushalte, plukkend van zijn fish & chips, terwijl Julie en haar nieuwe vlam gemeen staan toe te kijken. Op de andere kant van het hoesje was het zo te zien nog koek en ei tussen de twee, zij vlijt zich in zijn armen en hij staart ons aan als een verweesde Labradorpup, met –hoe romantisch!- LP’s van Roy Orbison en Demis Roussos binnen handbereik.

Rabid Records releaste het plaatje, aanvankelijk in een oplage van 15.000. Het deed het dusdanig goed in de indie-charts dat EMI er als de kippen bij was om hem te signen. Vanaf dat moment ging het pas echt loos. Gans Brittannië viel voor het liedje en tot op de dag van vandaag kunnen hele volksstammen het mee blèren. Je moet je ook voorstellen, elke middelbare school daar kende wel een paar jongens die Gordon heetten, en die waren naar verluidt zwaar de pineut toen. ‘Gordon is a moron’ was namelijk zo’n beetje het refrein van het liedje, en probeer dan maar eens je mond te houden als er toevallig een Gordon aan komt lopen…. Ook ontstonden er ‘answer songs’ van onder andere ene Gordon the Moron (‘Fit for Nothing,’ ook op Rabid) en van Julie & Gordon (‘Gordon is not a Moron’). En zo groeide het liedje uit tot een soort van nationaal anthem. Niet alleen in de Britse karaokebars alwaar het nog steeds een tophit is, maar een jaar of 10 jaar geleden, toen Minister van Financiën Gordon Brown de opvolger van Tony Blair werd als premier van the UK, toen kreeg ook hij te maken met het ‘Jilted John-effect.’ Brown was niet bepaald geliefd bij zijn volk en ‘Gordon the Moron’ werd al gauw zijn bijnaam…

Een boek

Afijn, toen het nummer in 1978 een smash-hit werd was er nog een bijkomend probleempje: de muziek was ingespeeld door wat lokale nono’s. Een zootje ongeregeld eigenlijk en dat was onhandig toen Top of the Pops op de stoep stond. Snel moest er een enigszins toonbare band bijeen gescharreld worden. En guess what, Martin Hannett maakte daarvan deel uit! Als bassist om precies te zijn. Dat is/was dus meteen de enige keer ooit dat Martin Hannett als ‘performing artist’ optrad, al dan niet playbackend (afgezien van wat eerdere probeersels).

Eerste keer Top of the Pops

Tweede keer Top of the Pops

Derde keer Top of the Pops, met plotselinge DEVO-invloeden…

Dusdanig vet werd zijn hit dat Jilted John tot driemaal toe de M6 aftufte richting Londen om bij dat TV-programma zijn opwachting te maken. Met dus steeds Martin Hannettt in de gelederen. Van gekkigheid wisten ze niet hoe ze erbij moesten gaan staan. Dan maar als een stel weirdos, moeten ze gedacht hebben. En het moet gezegd, consequent hielden ze die heerlijke onzin drie uitzendingen vol. Sinds de introductie YouTube kunnen de proletariërs aller landen er met volle teugen van teruggenieten.

Hannett ietsje aangekomen, kan gebeuren…

Met Martin Hannett zou het uiteindelijk niet zo best aflopen. Ten gevolge van allerlei verslavingen woog hij op een gegeven moment maar liefst 164 kilo schoon aan de haak! En ik maar denken dat je dun wordt van heroïne slikken…:-) Tegen het eind van de jaren ‘80 vond hij nog wel aansluiting bij nieuwe bands als Stone Roses en Happy Mondays, maar de hits en de sound en de populariteit van die bands zouden later pas komen. Yep, welbeschouwd was zijn rol uitgespeeld toen. In 1991 vond zijn hart het welletjes en gaf er de brui aan..

LP met gratis bordspel

En Jilted John? Die mocht destijds van EMI snel een LP maken. Zijn ‘True Love Stories’ verscheen later in 1978, nog steeds met Hannett achter de knoppen. Maar oh treurnis, alles wat zijn debuutsingle tot zo’n geweldig ding maakte bleek op die plaat als sneeuw voor de zon verdwenen. Wat we kregen waren slappe, futloze liedjes. De teksten waren nog steeds reuze leuk, maar de punkgitaar was geheel verdwenen en maakte plaats voor flauwe keyboardpartijtjes. Lag Martin Zero te slapen ofzo? De plaat verkocht voor geen meter en dus kreeg John ook van EMI de bons. Aldus verdween hij weer net zo snel van het toneel als hij gekomen was. Kortom: Jilted John, de ultieme eendagsvlieg!

En nu? Ik heb het even nagezocht, we hoeven geen meelij met hem te hebben. Behalve dat hij nog wel eens muzikaal optreedt, is Jilted John anno 2017 vooral actief in theater- en medialand. Precies waar hij ooit van droomde! Zie ook hieronder de achterkanttekst van de LP-hoes. Is dat mooi of niet?