Michel Houellebecq est un rock star

Het was me weer het weekje wel voor Michel Houellebecq. Komt zijn nieuwe roman Soumission uit, gaan een stel mosselmannen het door hem verzonnen Franse kalifaat maar meteen even in de praktijk brengen bij Charlie Hebdo.

En het is niet de eerste keer dat feiten en fictie van Houellebecq de tango dansen. Vlak na het verschijnen van zijn vorige boek, waarin een karakter met de naam Michel Houellebecq verdwijnt en zelfs vermoord wordt, verdween de echte Houellebecq ook een tijdje spoorloos. Heel Frankrijk vreesde voor zijn leven, maar hij dook gewoon weer op alsof er niets gebeurd was. Nu is hij trouwens ook weer even verdwenen. Hij heeft de promotie van zijn nieuwe roman onderbroken vanwege het gedoe bij de spotkrant in Parijs. Niet omdat hij bang is om het volgende slachtoffer te worden, maar omdat de aanslag hem persoonlijk nogal getroffen heeft. Een van de medewerkers was namelijk een vriend van hem.

Houellebecq, stomtoevallig op de cover van de meest recente CH

Desondanks zullen de gebeurtenissen van de afgelopen week bij Houllebecq op zijn minst gemengde gevoelens oproepen. Hij houdt er immers van om te spelen met fictie en werkelijkheid en met waarheid en beeldvorming. Onder andere dus door in zijn vorige roman De kaart en het gebied in een bijrol een personage op te voeren dat Michel Houellebecq heet en dat precies voldoet aan het beeld dat de gemiddelde Fransman van de schrijver heeft. De Michel Houellebecq uit de roman is een warrig pratende, mensenschuwe, kettingrokende betweter die graag op seksvakantie naar Thailand gaat. De clichés liggen er zo dik bovenop dat de hoofdpersoon in de roman (een lanterfantende kunstenaar) niet kan nalaten dat te benoemen: “Nu speelt u volgens mij toch een beetje uw eigen rol”. De Houellebecq in de roman kan niet anders dan dat beamen.

Gezellige gijzelaar

Een vergelijkbare truc haalt Houellebecq uit in de film L’enlèvement de Michel Houellebecq, die momenteel in een aantal Nederlandse bioscopen draait. In de film speelt Houellebecq een personage met de naam Michel Houellebecq die ontvoerd wordt door een zigeuner, een bodybuilder en een halve Pool. Wat het doel van de ontvoering is wordt nooit helemaal duidelijk, maar het drietal wil wel graag intellectuele discussies met Michel voeren, waar ze steevast als verliezer uitkomen. Houellebecq speelt zichzelf opnieuw naar het bekende beeld uit de media: een slonzig, warrig, kettingrokend drankorgel zonder bovengebit. Dit keer is hij trouwens wel best gezellig. Hij moppert soms wat (vooral omdat de ontvoerders weigeren hem een eigen aansteker te geven), maar is bereid om serieuze gesprekken te voeren met zijn ontvoerders en ze zelfs een beetje te helpen. Als ze zijn glas maar blijven volschenken. Eigenlijk lijkt hij zich prima thuis te voelen bij deze “ anderen”, die volgens Sartre toch “de hel” zouden moeten zijn. En dat terwijl Houellebecq toch niet bekendstaat om zijn naastenliefde.

Door zijn rol in deze film zet Houellebecq ons dus weer eens met bijna zichtbaar genoegen op allerlei verkeerde benen. Naar de beweegredenen kunnen we gissen, maar dat laat ik graag over aan echte intelluelen. Ik heb me gewoon prima vermaakt bij deze film, waarin Houellebecq’s karakter nog het meest doet denken aan een kruising tussen de misantropische directheid van Larry David en het deadpan absurdisme van Wim T. Schippers. De serieuze gesprekken met vertegenwoordigers van de “lage cultuur” over “hoge cultuur” en omgekeerd, kunnen zo in een film van Quinten Tarentino. Warm aanbevolen dus. Bij ons heet de film trouwens The Kidnapping Of Michel Houellebecq. En mocht je nog twijfelen: er is ook enig niet-functioneel naakt te bewonderen.

Uit de film: Michel ontmoet een fan die zeker denkt te weten dat zijn volgende boek gaat over “mannen die zich de hele dag laten pijpen.” De schrijver ontkent.

Hoewel Houellebecq vóór alles schrijver is, ontpopt hij zich meer en meer tot totaalkunstenaar. Zowel in de zin dat hij zijn eigen leven steeds meer als kunstwerk lijkt te benaderen, als in de zin dat hij verschillende disciplines van de kunst in de vingers heeft. Ga maar na: romancier, essayist, dichter, acteur, regisseur (van het best wel mislukte La possibilité d’une île), maar ook… liedjesschrijver en zanger.

Muzikaal debuut

Buiten Frankrijk is dat wat minder bekend, maar Houellebecq begeeft zich zo nu en dan ook op het muzikale pad. In zijn boeken merk je er, met uitzondering van een schitterend essay over Neil Young in De koude revolutie, weinig van, maar Houellebecq is een liefhebber van de popmuziek. Ook als beoefenaar. In 2000 al verscheen zijn debuutalbum Présence humaine. Daarop leest Houellebecq gedichten voor op geile 70s spacerock van Bertrand Burgalat. Die Burgalat is trouwens een grande monsieur in Frankrijk, maar ook daarbuiten. Hij werkte als arrangeur, componist en remixer onder meer met Supergrass, The High Llamas, Mick Harvey, Laibach en Depeche Mode. Houellebecq bracht het werk van Présence humanine ook live, compleet met band en rockstar zonnebril. In Frankrijk is het album inmiddels een klassieker. Het was overigens niet alleen artistiek een daverend succes. In de hierboven besproken film ontboezemt Houellebecq aan zijn ontvoerders dat het hem meer groupies heeft opgeleverd dan welk boek dan ook.

Hoop typisch Frans gelul, dan muziek vanaf 4:41

In 2011 verscheen er een single waarop Houellebecq uit een iets ander vaatje tapt dan op Présence humaine. Op het nummer Le film du dimanche zingt hij namelijk , terwijl componist Jean-Claude Vannier een en ander omlijst met een Gainsbourgiaans arrangement. Het plaatje en B-kant Novembre zijn het aanhoren meer dan waard. Zozeer zelfs dat ik begin te hopen dat Michel zich momenteel op zo’n enorme golf van inspiratie bevindt dat er naast een film en een boek dit jaar ook weer een mooie plaat komt.

Houellebecq chant!

Misschien wil zijn rockstervriend Iggy Pop hem daar een handje bij helpen. In 2009 inspireerde Houellebecq Pop tot het album Préliminaires. Dat was voorwaar (weer) geen hoogtepunt in het oeuvre van Pop, maar het was wel een stuk beter dan dat mislukte Stooges-album van twee jaar geleden. Hoe mooi zou het zijn als Houellebecq dit jaar een plaat zou maken met stelletje internationale vrienden, bewonderaars en gelijkgestemden? Ik denk dan aan een Jarvis Cocker, een Neil Hannon, een Beck, een Mick Harvey, een Michael Rother en zelfs aan een Iggy Pop en een Neil Young. Dat moet in het universum van Houellebecq makkelijk te regelen zijn. Hij hoeft er immers alleen maar een boek over te schrijven om het echt te laten gebeuren. Vooruit, aan het werk Michel!