Record Store Day 2020 vieren met de nieuwe plaat van X

Record Store Day, wie heeft dat ‘event’ nog tussen zijn/haar oren zitten? Van editie 2020 hoor je weinig meer eigenlijk. In april werd het uitgesteld naar juni en in juni kwam het er wederom niet van. Maar morgen, zaterdag 29 augustus, is het dan wel degelijk zover, Record Store Day 2020 kan van start! Dat wil zeggen: om het publiek te spreiden hebben ze het boeltje in drie delen geknipt nu. Een gedeelte van het (al in april aangekondigde) vinylaanbod wordt morgen op het publiek losgelaten, de andere tweede tranches volgen op 26 september en op 24 oktober.

Het release-lijstje van morgen doorsnuffelend ontwaar ik zowaar een paar leuke hebbedingetjes, Kelley Stoltz’ coverproject van het ‘Crocodiles-‘album van Echo & The Bunnymen bijvoorbeeld, deze was tot nu toe alleen uit op cd-r. Dus ach, wie weet bestijg ik morgenochtend wel mijn stalen ros, in de knagende wetenschap dat uitgerekend de platen waar je je zinnen op hebt gezet steevast zelden verkrijgbaar zijn bij RSD. En dan is er ook nog een categorie calculerende slimmeriken die uitgerekend op RSD hun platen laten verschijnen, zonder dat ze er iets mee te maken hebben. Neem nou X, de punklegende uit Los Angeles. Hun ‘Alphabetland’ verscheen al in mei en krijgt morgen een soort van tweede release. Met deze plaat is dan ook iets bijzonders aan de hand.

Eerst even toegeven aan een nostalgische bui: van alle westcoast punkbands had X niet alleen de beste bandnaam (X, oftewel de grote onbekende, de ontkenning van het individu) maar waren zij ook de meest traditioneel spelende. Hun muziek doorspekt met rockabilly- en country invloeden, compleet met bijna Chuck Berry-achtige gitaarloopjes, speelde X nieuwe punkrock vermengd met aloude rock ‘n’roll. Gitarist Billy Zoom had zijn haar gebleekt, als een gemuteerde Ziggy Stardust-kloon bespeelde hij een met glitter besprenkelde 50s gitaar, dat gaf de band ook glam-trekjes, ook dat maakte hen zo a-typisch. Evenwel, de grote kracht, pracht en klasse van X school vooral in de slepende samenzang van het echtpaar Exene Cervenka en bassist John Doe. Die gedreven samensmelting van twee verloren zielen mag je gerust tot het fraaiste uit de popmuziek rekenen. Met rauw-poëtische teksten die de zelfkant van LA bespiegelden wist X je tot in het diepst van je vezels te raken. In de USA wisten ze daar wel raad mee, de band wist het te schoppen tot een nationaal instituut, ze zijn daar zéér geliefd hoor.

Oer- bandlid 1, Billy Zoom, de altijd lachende gitarist met zijn Gretsch Silver Jet. Het lachen verging hem een beetje toen een paar jaar terug bij hem k werd geconstateerd. Maar hij is er bovenop gekomen, mede vanwege zijn zonnige karakter. Nu lacht hij weer als vanouds.

Oer-bandlid 2, Excene Cervenka, het zingende kruidenvrouwtje. Samen met Lydia Lunch maakte ze ooit een spoken word album. Ook was ze ooit getrouwd met acteur Viggo Mortensen, je weet wel, die geweldenaar uit de Cronenberg-klassieker ‘A History of Violence’

*Oerbandlid 3, John Doe, de boomlange oprichter van de band. John Doe is niet zijn echte naam hoor. De naam ‘John Doe’ wordt in Amerika vooral gebruikt wanneer iemand het ziekenhuis* *of mortuarium wordt binnengebracht terwijl diens naam onbekend is. De grote onbekende, dus eigenlijk. Past perfect bij X als bandnaam.*

*Oerband lid 4, DJ Bonebrake, tweede van rechts, over hem weet ik niks te vertellen, behalve dat hij de drummerboy is*

Maar aan alles komt een eind, concluderen filosofen weleens en dat gold ook voor X. Nadat er in de periode 1980-1993 zeven bona fide studioplaten waren verschenen (en daar zaten hele mooie tussen!) volgde al snel het onvermijdelijke uiteengaan. En dat werd weer gevolgd door de even onvermijdelijke trits aan solo-LP’s, halfbakken reunietjes, live-platen, compilaties… Het gebruikelijke hellende vlak dus eigenlijk. Aldus verwerd X de laatste jaren tot een soort ‘live touring act,’ dus zonder dat er de laatste 27 jaar (!) studioplaten verschenen. In die hoedanigheid kwamen ze een paar jaar terug ook bij ons in Nederland langs, als bijna anoniem voorprogramma van fukking Pearl Jam in de Ziggo Drome.

Alles werd anders toen afgelopen mei nogal low-profile ‘Alphabetland’ verscheen. Op zich niks bijzonders. Gewoon een plaat met een tiental liedjes erop die X in de klassieke oerbezetting had opgenomen. Gewoon tien liedjes die bij elkaar nog geen half uur duren, gereleased op het Fat Possum label. Nee, niks opzienbarends, ware het niet dat er toen tóch iets wonderbaarlijks gebeurde. Her en der werd de plaat ‘opgepikt’ door de Amerikaanse media. De persjongens en -meisjes ontdekten dat de plaat mooi was. Heel mooi zelfs. En daar bleef het niet bij want weer andere media’s haalden er superlatieven bij, ja logisch want hoe kun je anders eerdere recensies overtreffen? “Not just an impressive, even unprecedented comeback, but one that resonates with the vitality and dizzying power of X’s finest music” schreef de een. “A nearly miraculous example of a band returning to the studio after a long layoff and delivering at full strength,” vond de ander. Om die onverwachte waardering te vieren verschijnen er nu dus op Record Store Day meteen twee nieuwe edities van ‘Alphabetland,’ eentje op blauw en eentje op wit vinyl. Speciaal voor ons gemaakt om van te genieten dus!

X’ glorieuze comeback. Maar Jezus Christus, wat zijn ze oud geworden!

Nu ik toch driftig aan het pennen ben, nog twee X-dingetjes. Ten eerste is daar The Doors-connectie. Ouwe punks moesten destijds helemaal niks hebben van de The Doors, al leek het orgelspel van The Stranglers (uitzondering!) daar soms aan ontleend. X daarentegen zag het bezwaar niet en stelde zich open voor een vette vriendschap met Doors-toetsenist Ray Manzarek, die het op zijn beurt wel zag zitten in deze wildebrassen. Hondstrouw als zijn gebrilde labradorblik altijd al deed vermoeden bleef hij X lange tijd met raad en daad terzijde staan en prodjoeste hun eerste vier albums. Terwijl X hem weer moreel terugbetaalde met een cover van ‘Soul Kitchen’ dat staat op hun thans legendarisch beschouwde debuutplaat ‘Los Angeles.’ Maar goed, de tijd dendert voort en Ray Manzarek overleed in 2013. Het mooie is nu dat X een andere deur heeft opengetrapt: ze troffen daar Robby Krieger aan, samen met John Densmore de enige nog levende Deur, hij speelt een leuk riedeltje mee op ‘Alphabetland.’

Speciale bonuspunten krijgt van mij iedereen die opkomende kunstenaars een kans geeft een platenhoes te ontwerpen. De hoes van ‘Alphabetland’ is van ene Wayne White. Persoonlijk had ik niet eerder van deze knakker gehoord. Het schijnt dat hij al sinds de jaren ’80 betrokken is geweest bij allerhande clip-producties, waarvan die van Peter Gabriel tot de bekendste horen (nee, niet die van ‘Sledgehammer’ maar wel van de opvolger daarvan). Hij liet zich omscholen en is thans als beeldend kunstenaar flink aan de weg aan het timmeren. Steeds met schilderijen met daarop rustieke landelijke taferelen, waarbij dwars door het beeld in felkleurige letters een al dan niet opruiend geschrift is te lezen. Zo ook die van X dus, goed gedaan jochie!