Spinvis stort zich op de Utrecht Punks
Zeurpieten somberen weleens over het gebrek aan reuring in de na-oorlogse Hollandse cultuur. Nou ja kijk, dat geldt dan zeker niet voor de Utrechtse punk-scene van een decennium of vier gelee want godallejezus wat een levendig gebeuren was dat! Even kijken hoor, wie had je ook alweer? Je had: the Lullabies, the Nixe, Pitfall, the Rapers, Bizon Kidz, Transgressorz, the Cavias, Coitus Int, Anthrax, Noxious, Blitzkrieg, Pin-Offs, Know-vibbs, the Duds, Scrambled Eric, Rakketax, the Wogs, Clits, ZeroZero, God, 700 Enemies, Dangerous Pyamas, Rabies, Local Negatives, Disorder, Hi-jinx, Dadaguluks, De Megafoons, Cold War Embryos…. De rij leek eindeloos en dan vergeet ik er vast nog een paar. Ook zwijg ik hier voor het gemak over alles wat daarna nog zou komen (Alp, Kikkerspuug, Avengers, Pizza Knife, Comedown, Cretin Hops, John Coffey, Sidewalk, El Zombie, Misselijk, enz.).
Twee van de hierboven genoemden, Blitzkrieg en the Duds, waren een beetje een vreemde eend in de bijt, in die zin dat het duidelijke voorlopers waren. Al in 1976 was daar Blitzkrieg, de Utrechtse Ivy Green. Zij waren, ook na de naamsverandering in the Duds, als het ware de kwartiermakers voor de veel grotere scene die zo rond 1979/1980 opkwam. Blitzkrieg/Duds was de band van Rob de Jong en het mooie was ook dat zijn 15-jarige broertje Eric hierin meedrumde. Eric de Jong dus, de latere Spinvis! Dat deze Eric zou uitgroeien tot de bekendste voormalige punkert van Nederland is een verhaal op zich. De hele geschiedenis van Blitzkrieg / Duds / Spinvis kun je hier teruglezen.
Nu zoemt sedert enkele weken het gerucht rond dat diezelfde Spinvis verzocht is om als ambassadeur voor Record Store Day 2021 op te treden. Daar was hij naar verluidt niet afkerig van. Part of the deal is dat hij persoonlijk een voordracht mocht doen voor een speciale release. De Spinvis ging eens goed bij zichzelf te rade, krabde eens over zijn spinvissenachterhoofd en ergens diep in zijn ziel trof hij een restant aan van een diepe genegenheid voor de Utreg Punx, niet in het minst omdat hij daar zelf ook ooit deel van uitmaakte natuurlijk. Aldus ontstond het voorstel om een compilatie-LP te maken met daarop louter Utreg Punx. Het schijnt nu dat zowel RSD als Spinvis’ platenmij Excelsior Recordings onmiddellijk geporteerd waren van dit idee, en aangezien 1 + 1 +1 =3 zal die plaat er ook daadwerkelijk spoedig komen.
Bovendien gaat het gerucht dat Spinvis zelf ook aan de slag is gegaan met de muziekjes van enkele van de gecompileerde bands. Hij zou daarbij een aantal van de nummers compleet ontmanteld hebben en opnieuw in elkaar gezet, hij ‘verspinvist’ ze als het ware. Constructie door deconstructie dus. De weerslag hiervan zal (als het klopt hoor) in de vorm van een 7 inch verschijnen en bij de LP gevoegd worden. Kortom: leuk, leuker, leukst!! Maar eh… de Utreg Punx, in welke zin zijn we daarmee opgeschoten dan? Voor de buitenwacht was het vooral een bozig legertje non-muzikanten, wat hebben zij ons per saldo gebracht dan?
Lokale city-marketeers, columnisten, geïmporteerde beroepsbestuurders en andere hipsters nemen tegenwoordig al gauw de term ‘Utreg’ in de mond, daarmee aangevend dat zij zichzelf dermate goed ingevoerd vinden in hun woonstad dat dit hen het voorrecht geeft gebruik te maken van deze geuzennaam. Hoe anders was dat nog in de mid-70s. De term ‘Utreg’ kwam toen nog louter voor op vluchtig beschilderde spandoeken in stadion Galgenwaard. En in de Galgenwaard daar was het altijd knokken geblazen. Je weet wel, uit de gouden tijd dat de ME nog te paard en bewapend met de lange lat de Bunnikside bestormde… Mensen met een beetje opleiding of cultuur in hun donder vermeden de Galgenwaard als de pest. De scheidslijn tussen hoge en lage cultuur was immers nog erg strikt. Het was de verdienste van een aantal van de punkerts dat zij de term ‘Utreg’ uit het stadion meenamen de cultuur in, en daarmee wellicht en passant de lokale cultuur een stapje laagdrempeliger maakten. In ieder geval: de term ‘Utreg Punx’ was geboren, een verzamel-e.p uit 1980 droeg voor het eerst trots die titel.
In een (stok)oud interview met het Utrechts Nieuwsblad probeert Duds-zanger Merlin zichzelf te typeren. Met onverholen trots verklaart hij: “Ik sloop alles. Asbakken, juke-boxen, flipperkasten en drumstellen. Hoorde je net dat glas vallen bij die flipperkast?’ Yep, een typische oud-Utrechtse karaktereigenschap lijkt die onbedwingbare neiging tot vakkundige deconstructie te zijn. Het begon allemaal al in 1577 met Trijn van Leemput, een lokale heldin die een woeste meute aanvoerde, zij slaagden erin om in luttele tijd over te gaan tot de volledige vernietiging van muziekpaleis Vredenburg, of zoiets. Een ander hoogtepunt (we switchen gemakkelijk tussen de eeuwen) was de eigenhandige en spontane sloop van stadion Galgenwaard in 1980, TV-beelden ervan gingen de wereld over. Een waar volksfeest brak er uit en ook de Utreg Punx lieten zich daarbij niet onbetuigd. Jazeker, in essentie is afbraak een creatieve daad natuurlijk en het heeft ook iets poëtisch vind ik. Dat de goegemeente hiervoor de term ‘vandalisme’ in de mond neemt is slechts bijzaak, het zegt hooguit iets over hun eigen bekrompen wereldbeeld.
Een nogal eigenzinnige manier van mobiliteit hadden de punx ook. Vaak ging dat groepsgewijs per trein of in busje(s) naar plekken als Babylon in Woerden, Kaasee (Kreatief Sentrum) in Rotterdam, Drieluik in Zaandam, Parkhof in Alkmaar, diverse kraakpanden in Mokum of naar Simplon in Groningen. Veeleisendheid speelde daarbij geen enkele rol. Twintig man in zo’n busje gestouwd was nooit een probleem, ook niet als de bodem van zo’n afgehuurde brik al half doorgeroest bleek. En als het dan in dat soort oorden tot knokpartijtjes kwam dan was enige back-up uit eigen kring altijd handig en praktisch. Het boek ’Doornroosje, 20 jaar Jongerencentrum,’ stipt het mooi aan : ‘Uit Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en het buitenland vinden complete invasies plaats van bands en hun aanhang. Gedenkwaardige avonden.’
Veel van de punx-bands gingen al spoedig over tot het self-releasen van 7 inches. Niet gehinderd door enige kennis omtrent zaken als marketing, prijsopbouw, marges of BTW legden ze daarbij een sterke nadruk op wat men in de retail wel ‘verticale prijsbinding’ noemt. Op de hoes stond dan steevast zoiets voorgedrukt als ‘betaal niet meer dan 3 gulden,’ waarmee de punx de retailers expliciet hun willetje oplegden. De arme winkelier die zo’n plaatje dan inkocht (voor een inkoopprijs van pakweg 2,75 gulden) verdiende er zodoende vrijwel niks aan, en als hij het in zijn botte hoofd haalde er een paar kwartjes bovenop te leggen dan liep hij het risico een nachtelijke baksteen door zijn etalageruit te krijgen. Want tja, als punx ergens een bloedhekel aan hadden dan was het gvd wel commercie! Dat diezelfde plaatjes nu soms een paar honderd euro op Discogs doen en, oh ironie, in de handen van diezelfde ouwe punx fel gekoesterde items zijn doet effe niet ter zake.
‘De muziek deed niets dan razend keffen. Er was geen brokstuk van een wijs.’
Uit ‘De Wingerdrank’ van F. Bordewijk
Om nooit te vergeten: de katalysator waarmee de hele lokale punkboel in beweging kwam was het opwindende concert dat The Ramones (voorprogramma Talking Heads) in het voorjaar van 1977 in RASA aan de Pauwstraat gaven. Kijk, je kan er hier alles over lezen. Vanaf toen was ‘punk’ een begrip, hadden de punx-in-spe een duidelijk voorbeeld voor ogen, begrepen ze hoe je een gitaar moest vasthouden en ging de mensheid voorgoed weer staan bij concerten in plaats van, zoals voorheen, op de vloer neergestreken in die achterlijke kleermakerszit!
Ergens in de jaren 80/ 90 moet het idee postgevat hebben dat popzalen (en ook bioscopen en theaters trouwens) het beste een zwartgeverfd interieur kunnen hebben, de term ‘zwarte doos’ is in die tijd ontstaan. Tegenwoordig weten we niet beter, hoe zwartgeverfder een zaal hoe beter het podiumgebeuren tot zijn recht komt, vinden wij. Maar dit was tot in de early 80s helemaal geen vanzelfsprekendheid, alleen Paradiso is tot op de dag van vandaag maagdelijk wit van binnen gebleven. Aangezien veel punx in die tijd als het ware geboren werden met een dikke Edding-viltstift of verfspuitbus (twee mooie innovatieve produkten uit die tijd) in hun binnenzak, bleek dit een typisch geval van de kat op het spek binden. Veel popzalen waren al rap van onder tot boven onder gekladderd met bandnamen en kreten, destroy!, fuck fascism! Vonhoff is een varken! Dit tot groot ongenoegen van de ouwe hippies die er de touwtjes in handen hadden. De term ‘graffiti’ was destijds nog allerminst ingeburgerd, het waren de punx die het gebruik ervan populariseerden. En in het voorbijgaan die vieze hippies een laatste schopje gaven richting de uitgang …
Nog even over Record Store Day 2021. Enig speurwerk levert op dat we dit op zaterdag 12 juni moeten situeren. Nog onduidelijk is hoe en waar die Utreg Punx-lp dan gelanceerd zal worden, maar de bedoeling lijkt –als het tenminste mag van Mark en Hugo- een groot volksfeest in in ieder geval dB’s en Plato, waarmee 3 +1+1 =5. In Plato naar verluidt met medewerking van een bekende popster (Wreckless Eric? Danny Vera? Of misschien toch gewoon Spinvis?) en in dB’s met een stel optredens van beregave bands, inclusief divers aanpalende jolijt. Hou voor updates dit blogje in de gaten!
Comments
Related Posts
Energie met vraagtekens bij Beige Banquet →
Weet Mandy, Indiana de hooggespannen verwachtingen wel waar te maken? →
‘Alternatieve indie’-avond in TiVre is voor 66,6% goed →
Pingback: Eindelijk komt ie uit: de Utreg Punx-lp - DeKettingzaag